Studenten van het Internationale “Waterjaar” (International Aquatic Ecosystem analysis) beginnen hun jaar met een week in de Harz. Hier bekijken ze “live” het onderzoeksgebied voor de Minor Water System Analysis en bestuderen ze de ecologische gradiënten van een bergstroompje voor de Minor Water Quality Analysis. Daarnaast is het een mooie week om kennis te maken met elkaar en elkaars cultuur en achtergrond voordat er een intensieve samenwerking van minstens 1 semester volgt. Dit jaar bestaat de groep uit 15 studenten, waarvan 6 uit Indonesië, 1 uit Bangladesh en 1 van onze partner-universiteit La Salle uit Frankrijk. De overige studenten zijn “eigen” studenten uit de opleiding Toegepaste Biologie en één student uit Dronten. In de Harz in Duitsland ligt de Rappbode stuwdam van 415 meter lang en 106 meter hoog. Het is het centrum van een enorm systeem bestaande uit een hoofd-stuwmeer met 2 pre-reservoirs, verbonden met een hooggelegen stuwmeer/hoogwaterbescherming en een opslagbekken voor energiewinning (zie figuur 2). De opdracht voor de studenten is dat ze zich een beeld gaan vormen van het catchment (invanggebied water) en vervolgens scenario’s gaan uitwerken van veranderingen binnen dit catchment op de waterkwaliteit van het Rappbode reservoir.
Figuur 1: Studenten uit Indonesië en Frankrijk kijken naar een beekforel.
Figuur 2: Overzicht van het Rappbode systeem. Bron: https://doi.org/10.1007/s12665-013-2464-2
Figuur 3: Overzicht van het catchment van het Rappbode systeem met de 2 pre-dams Rappbode en Hassel. Ons onderzoek betreft het effect van veranderingen in de omgeving op de waterkwaliteit waarvoor het catchment van de Hassel- en de Rappbode-predam met elkaar vergeleken worden. Bron: ResearchGate.
Om een idee te krijgen wordt er onder ander gekeken en gesampled in de sub-catchments van de 2 pre-reservoirs (zie figuur 3). Deze verschillen namelijk in landgebruik en naar verwachting dus ook in samenstelling van het water dat uiteindelijk in de pre-reservoirs terechtkomt.
Hoe zag de week eruit?
Dag 1: reisdag, waarna we bij familiepension Waldoase in Hischbuchenkopf aankomen waar het eten al op ons staat te wachten. ’s Avonds volgt de introductie op de activiteiten van de komende dagen. De systeemanalyse zal volgens het 5S-model uitgevoerd worden. Dit model staat centraal in beide minoren.
Op dag 2 gaan we eerst op bezoek bij het hydrologisch-meteorologisch veldstation van de Hochschule Magdeburg-Stendal in het Schäferdal. Hier krijgen we een goed beeld van alle mogelijke metingen m.b.t. de hydrologische cyclus en de effecten van het weer en het klimaat hierop. Deze kennis zal later terugkomen als er een waterbalans opgesteld moet worden voor het Rappbode-systeem.
Vervolgens gaan we naar het drinkwaterbedrijf dat van het Rappbode-water drinkwater maakt voor zo’n 1,2 miljoen mensen. Al 60 jaar doen ze dat op dezelfde eenvoudige maar uiterst doeltreffende wijze. Dit geeft veel inzicht in het functioneren van het reservoir en het belang van de waterkwaliteit.
Het hele gebied is beschermd en enkel toegankelijk voor verkeer met de juiste vergunningen. Helaas kon de assessor van de minor, Karsten Rinke van het Helmholz-instituut, ons niet vergezellen dit jaar waardoor we te voet het eerste pre-reservoir moesten verkennen en bemonsteren. Op de terugweg nog even snel gekeken of we inderdaad vuurbuiksalamanders aantreffen op een doorgegeven locatie, maar helaas, het hele gebied is afgezet. ’s Avonds worden de eerste indrukken besproken en verwerkt in het 5S model.
Figuur 4: The 5-S-model for streams (Verdonschot et al., 1998).
Figuur 5: Een impressie van de waterzuiveringskamer in het drinkwaterbedrijf. De lichten zijn blauw, zodat er geen algen kunnen groeien in het toekomstige drinkwater.
Op dag 3 staan we dan voor de grootste uitdaging, de beklimming van de Brocken, de hoogste berg van de Harz met zo’n 1142m. Onderweg naar boven via de steile Hexenstieg doen we een aantal chemisch-fysische metingen in het bergstroompje. De pH en het elektrisch geleidingsvermogen (EGV) van het water nemen beiden af naarmate we hoger komen. Macrofauna meenemen kan hier niet, het is een nationaal park en dus uitermate beschermd!
’s Avonds moe maar nog niet voldaan, dus een avondwandeling om glimwormen te spotten is een mooie tijdsbesteding voor een bioloog, met het geluid van burlende edelherten en gelokte bosuilen als cadeautje toe.
Op dag 4 kunnen we de vragen stellen die opkwamen naar aanleiding van de metingen op de Brocken. We starten de dag met een gastles van professor Volker Lüderitz van Hochschule Magdebrug Stendal die in de ontbijtzaal een uitleg geeft over de relatie tussen verzuring van bergstromen en het voorkomen van bepaalde soorten macrofauna die daarmee een indicatiewaarde hebben. Hij komt al bijna 30 jaar in het gebied voor onderzoek en kan dus veel vertellen over de ecologie. Vervolgens dalen we met hem af in het water van de Selke waar we macrofauna bemonsteren en een spoedcursus soortenherkenning krijgen. Voor hij vertrekt nodigt hij de studenten die het hele waterjaar doen nog uit om in 1,5 jaar de Master Ecological Engineering te doen in Maagdenburg. Aantrekkelijk aanbod, onderwijs in Duitsland is gratis!
Figuur 6: de studenten kijken samen met professor Lüdertiz naar de vangst van de macrofauna.
Reactie plaatsen
Reacties